Impressionisme

Wat is Impressionisme kunst nou eigenlijk?

De kunststijl Impressionisme is ontstaan vanaf circa 1860. Een beschrijving van de kunststijl Impressionisme aan de hand van voorbeelden en kenmerken.

Stel je knijpt je ogen een beetje fijn, dan verdwijnen details en zie je meer lichte en donkere vormen.
Licht, schaduw en overlapping van vormen zijn de basis waarop je oog vorm en ruimte kan scheiden, wat in je hersenen vertaald wordt naar herkenning van personen en objecten.
In het impressionisme wordt iets soortgelijks gedaan: Impressionistische kunstenaars zijn juist geprikkeld om ‘het licht, vorm en kleur’ krachtig en essentieel als basis neer te zetten. De werkelijkheid zien we allemaal, maar de schittering, de kleurovergangen en de basisvormen worden bijvoorbeeld benadrukt door de snelle toets waarop geschilderd wordt. Sommige kunstenaars keken niet eens meer naar het geheel maar keken enkel naar ‘waar zie ik welke kleur’ en schiep op deze manier diepte en vorm.
Veel kunstenaars zagen geen uitdaging meer om hun werk zo perfect mogelijk vorm te geven, omdat dit al eeuwen zo gedaan is. Kijk bijvoorbeeld maar naar de renaissance, alles was gedetailleerd en de overloop van kleuren waren onwijs subtiel. Vandaar dat de uitdaging verlegt moest worden, zonder zijn waarde te verliezen. Het impressionisme is één van de manieren waarop daarnaar gezocht werd, door met vlotte verfstreek de juiste kleur, vorm en essentie te pakken en weer te geven.
Vlak vóór het impressionisme was er het realisme, waarin al de stap gemaakt was om te schilderen wat de kunstenaar op dat moment zag. Het impressionisme gaat een stap verder; Ze schilderden op locatie! Dit was volkomen nieuw, want voorheen werd meestal gewerkt in een atelier. Vandaar dat impressionistisch werk uit die tijd (eind 18e / begin 19e eeuw) vaak klein qua formaat is. Ook ontstond hier de behoefte aan tubes verf, zodat het handzamer was om mee te nemen. Een ezel was soms al teveel gevraagd, stel je voor dat je een paar kilometer moet lopen, dus werd het op schoot gehouden. Een volkomen nieuwe manier van werken. Wat soms wel gebeurde is dat kunstenaars schetsen maakten op locatie en deze uitwerkten in het atelier, soms op een ander doek, maar de meest typerende impressionisten schilderden op locatie om de juiste kleur weer te geven. Veel kunstenaars vonden de fotografie mede daarom ook een uitkomst: je kon vastleggen wat je zag en in het atelier omzetten naar een schilderij. Toch is fotografie ook een bedreiging geweest voor de schilders, want het nam de noodzaak van schilderen weg, immers kon men dus een foto laten maken. Dit begon met de afname van portretschilderingen. Hierdoor vinden/vonden kunstenaars het nog steeds lastig om fotografie als kunstmedium te zien, want wat heeft de fotograaf nou eigenlijk zelf gedaan? Deze discussie is sindsdien oneindig.
De werkwijze om op locatie te werken, was dan ook intensief doordat ze tijdafhankelijk waren. Een zonsondergang of een tafereel aan het water, kan de volgende dag geheel anders zijn. De werken moesten dus binnen een aantal uur af zijn, waardoor de kunstenaar genoodzaakt was om de kern eruit te halen en dit weer te geven. Daarom past het ook bij de stijl van een ‘snelle toets’.
Snelle toetsen met verf werd eerder ook toegepast en zelfs aangeleerd op academies, maar dan strikt als voorstudie. Het was dan ook voor veel kunstenaars en de maatschappij lastig om deze aanpak nu ineens te aanvaarden als een kunstwerk dat ‘af’ is.
Monet en Renoir zijn de grondleggers van het impressionisme, sinds ze samen de zomer in 1869 doorgebracht hebben te Bougival. Ze hadden een hekel aan theorieën over kunst en maakten schilderijen vanuit beleving. Samen hebben ze enorm veel genoten van alle picknick en vaar taferelen die zomer, wat terug te zien is aan hun schilderijen. Doordat ze zoveel met elkaar optrokken, zie je dat de schilderijen heel erg op elkaar lijken. We weten dat ze veel gesprekken voerden over het schilderen. Ze inspireerden elkaar.

Meer kunstenaars van het Impressionisme

Andere belangrijke kunstenaars in de geschiedenis van het impressionisme zijn bijvoorbeeld Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir en Paul Cézanne.

Bij impressionisme staat de beleving (de impressie) van het moment centraal. Momenten uit het gewone (destijds moderne) leven, met veel aandacht voor lichteffect en kleuren. Op een impressionistisch kunstwerk tref je veelal thema’s als dinerende mensen, een aanblik van een haven, of bijvoorbeeld een beeld gegrepen uit een drukke stad. Beelden zonder een duidelijke, verdere (diepere) boodschap. Om die reden worden kunstwerken in deze stijl ook wel foto’s uit de tijd genoemd, met bijzonder veel aandacht voor de sfeer van het moment. Wat bijzonder was voor die tijd, was dat er voor het eerst ook aandacht was voor groepen met in die tijd een lager aanzicht. Voor het eerst werden arbeiders, prostituees of cafégangers op het doek gezet. Wellicht is het daarmee ook wel een eerste teken geweest van een proces van maatschappelijke verandering.

Claude Monet – Bridge over a Pond of Water Lilies,1899

Zie voor meer informatie over impressionisme kunst in het Metmuseum

Kenmerken Impressionisme:

• Op basis van werkelijkheid geschilderd.
• Vlotte penseelvoering (vlekkerig).
• Kleuren zijn in het impressionisme wel waarheidsgetrouw, maar wel wat directer. Niet heel voorzichtig neergezet.
• Onderwerpen als vermaak(ontspanning) en natuur worden vaak verbeeld.

Hier een voorbeeld van een prachtig impressionistische kunst op Artleader.com is dat van Sonja Brussen. 

U kunt uw impressionistische kunst ook vinden door het zoekfilter aan de linkerzijde van de kunstcategorie schilderijen te gebruiken.