But until then its estrangement

Beschrijving kunstwerk

‘Landschap is de ruimte tussen gebouwen.’ (Bron onbekend)

Ton Lemaire
cultureel antropoloog en cultuurfilosoof 1941-
Filosofie van het landschap 1970

13-9 Hij (Petrarca, red.) zoekt troost voor zijn verwarring in de Belijdenissen van Augustinus die hij bij zich had, en zijn oog valt tot zijn schrik op de volgende passage: “En de mensen gaan hoge bergen bewonderen en de wijde zee en machtige stromen en de onmetelijkheid van de oceaan en de loop van de sterren, en zij verliezen daarmee zichzelf.”
Petrarca betreurt dan zijn vermetele beklimming van de berg en verwijt zich zijn verkeerde mentaliteit, want hij had toch, zegt hij bij zichzelf, moeten weten dat (…) buiten de ziel niets de moeite waard is om bewonderd te worden.

14-6 …wil men een kultuur treffen in haar werkelijke dimensie, dan moet men bij voorkeur zoeken naar de beleving en vormgeving van haar ruimte.

20-15 In de schilderkunst valt dan ook te konstateren dat individu en landschap ongeveer tezelfdertijd verschijnen: het subjekt en zijn landschap, portret en achtergrond, zijn vondsten van dezelfde nieuwe geest.

25-25 Zo is het verschijnen van het landschap (in de schilderkunst, red.) in het westen tussen ongeveer 1400 en 1550 tegelijk uitdrukking van de onderwerping van de wereldruimte aan de wil van de berekenende en alziende mens, alsook teken van een zekere verwijdering tussen mens en milieu, van een verlies van intimiteit en vanzelfsprekend toebehoren van de mens aan zijn landschap.

31-25 (Henri-Frédéric Amiel, red.): “un paysage est un état d’âme” (een landschap is een state of mind, red.)

Mischa Cohen
auteur, redacteur
Vrij Nederland 23-03-2017

In (…) dit tijdperk van de mens, zijn we volgens Lemaire meer dan ooit verantwoordelijk voor een leefbare planeet en daaronder valt behalve het tegengaan van de klimaatverandering ook het beëindigen van de massale slachting van jaarlijks miljarden dieren in de bioindustrie. ‘We moeten een middenweg zien te vinden tussen cynisme en naïveteit. Wij als mensen zijn, anders dan andere dieren, in staat tot de grootste destructie maar ook tot het grootste altruïsme. Onze tragiek is dat we die mogelijkheden allebei in ons hebben.’

Leonardo da Vinci
filosoof 1452-1519

De dieren lijden en hun gejammer vervult de lucht. De bossen vallen ten prooi aan vernietiging. De bergen worden opengescheurd voor de metalen die in hun aderen groeien. En de mens looft en prijst degenen die aan de natuur en aan de mensheid de grootste schade berokkenen.”

Walentin Rasputin
Siberisch auteur 1973-2015

Ieder mens is mede verantwoordelijk voor wat er met de natuur gebeurt.

C.F. van Beusekom
Auteur, oud directeur van Staatsbosbeheer
De Gids 1997

Het betoog (‘Het verloren landschap’, De Gids 1996) van Lemaire, een essay van enkele bladzijden, heeft de volgende strekking. Het historisch gegroeide Nederlandse landschap is, vooral na de oorlog, in de kern aangetast door de moderne techniek. De harmonie tussen mens en omgeving raakt verbroken. De industriële samenleving produceert leegte en disharmonie. Van schijnbare lichtpunten zoals grootschalige natuurontwikkeling moet men niet te veel verwachten; ook die zet het levende cultuurlandschap buiten spel. Lemaires betoog is bepaald niet optimistisch…
De toeristenindustrie zal tot de laatste snik van het landschap blijven roepen hoe mooi ons land nog is, maar steekt geen vinger uit wanneer de kip met de gouden eieren wordt geslacht. Het publiek, opgegroeid in betondorp, slikt immers alles voor zoete koek? Geef de fietsroute een streekeigen naam en plaats informatieborden vol vogels, bloemen en vissen. De consument ziet niet dat die al lang weg zijn. Hoe mooi zijn niet de ruisende maïsvelden in het Twentse coulissenlandschap met zijn eeuwenoude Saksische boerderijen? De argeloze wandelaar valt het niet op dat de coulissen al lang zijn opgeborgen, dat ligboxenstallen, varkensschuren en persvoerkuilen het beeld bepalen en dat de Saksische boerderij eigenlijk een pannenkoekenhuis is of een tweede woning met nepvakwerk, des avonds gehuld in romantisch schijnwerperlicht.

Bij al deze veranderingen valt het op dat de regionale schaal die de cultuurlandschappen aan het begin van deze eeuw nog kenmerkte, is verdwenen. Snelwegen storen zich niet aan patronen in cultuurlandschappen. Het gebruik van streekeigen materialen of streekeigen bouwwijzen is aan het verdwijnen. Nieuwbouwwijken zien er van noord tot zuid, van oost tot west eender uit. Ook in de landbouw zijn de tendensen in het hele land gericht op eenvormigheid. Overal stelt de landbouw dezelfde eisen aan verkaveling, ontwatering en bemesting. Er ligt een nieuwe (inter)nationale laag over het landschap die het eeuwenoude, regionale cultuurlandschap vervaagt.’ ‘In de aanpassing van het cultuurlandschap spelen natuurlijke beperkingen nauwelijks nog een rol.

Caspar Janssen
Auteur, journalist 1962-
De Volkskrant 10 augustus 2017

Iedereen ziet ook iets anders natuurlijk. De één ziet dat het landschap groen is, en dat er voedsel wordt verbouwd, dus dan zal het wel goed zijn, want er zijn toch milieuregels. De ander ziet dat het landschap is uitgekleed, zoals dat heet, een landschap vol mest, bruin met een vette laag groen eroverheen. Parallelle werelden, verschillende bubbels. Boerenorganisatie LTO Noord was (…) oprecht verbaasd over de golf van verontwaardiging die uitbrak na haar oproep aan gemeenten op tijd de bermen te maaien. Geen idee dat veel mensen die wegbermen nu juist zien als laatste houvast voor wilde planten, vlinders en bijen op het platteland.
In mijn gedachten probeer ik het landschap weer aan te kleden.

De Volkskrant 13 december 2018

Niet alleen het museumlandschap. Ik wilde ook het gewone platteland zien, dat nog altijd meer dan de helft van ons grondgebied beslaat. En dan wordt de aanblik soms pijnlijk.

Almaar drukker en drukker wordt het, het gaat van twee- naar drie- naar vier- of vijfbaans. Dat is natuurlijk de kern van het verhaal: de druk op het landschap wordt almaar groter.

Eigenschappen kunstwerk

Grootte: S